Kapitalizm ve Komünizm Arasındaki Farklar

Günlük hayatta herhangi bir meseleyi konuşurken düşüncelerimizi desteklemek için kavramlardan yararlanırız. Bir de bu kavramların kendileri üzerine inşa edildikleri “çatı kavramlar” vardır. Aslında çoğu zaman fikirlerimizi bu çatı kavramlar üzerinden izah ederiz. Bu kavramları doğru yer ve zamanda kullandığımızdan genelde eminizdir. Bizi yanıltan da bu özgüvendir. Eleştirel ve analitik düşünme becerilerini doğru şekilde kullanabilmek için öncelikle çatı kavramlar hakkında yeterli ve doğru bilgi sahibi olmamız gerekir. Bunca girizgahtan sonra yazımızın konusuna gelebiliriz artık. Günlük hayatımıza daima etki eden kapitalizm ve komünizm kavramlarına yakından bakmaya ve aralarındaki farkı anlamaya çalışacağız.

Kapitalizm ve Komünizmin Sözlükteki Karşılıkları

Adettendir diyerek önce bu kavramların sözlük anlamlarına bakalım; her iki kelime de dilimize Fransızcadan geçmiş. Kapitalizm kâr amacı güden, piyasa ekonomisi içerisinde hür teşebbüse dayalı üretim sistemi şeklinde tarif ediliyor. Komünizm ise özel mülkiyete hak tanımayan, bütün malların kamuya âit olması ve ortaklaşa kullanılması esâsına dayanan, toplum rejimi şeklinde tarif edilmiş. Sözlükteki karşılıklarını gördükten sonra artık diğer detaylara geçebiliriz.

Doğru sorular sorulduğunda öğrenmek istediğiniz her şeyi öğrenebilirsiniz. Bu duruma en güzel örneklerden birisi de bu konuda gerçekleşmiş şu diyalogtur;
Ünlü Independent gazetesi yazarlarından Phillip Bump, ekonomi profesörü Quill’e yaptığı bir sohbette konuyu daha yalın hale getirmek adına bir lise öğrencisinin kapitalizm ve komünizm arasındaki farkı nasıl anlayabileceğini sordu.

“Farklı ekonomi türlerini anlatırken ilk yaptığımız en önemli ekonomi sorularıyla başlamak” diye cevap verdi profesör, “Nasıl uygulanır? Kim uygular? Kim satın alır? Bu ekonomik sistemler arasında Anlattığımız her ekonomik ideolojiye göre cevaplar da değişiyor” diye söze başlıyor.

Profesörümüz şöyle devam ediyor özel sektörün olmadığı komünist bir ülkede bu soruların cevabını hükümet veriyor ve yalnız hükümetin karar yetkisi oluyor. Kapitalist toplumlarda ise kararı halk veriyor. Şirketler ve piyasalar ürünlerin ne kadar olacağını, nasıl üretileceğine ve fiyatlandırmanın nasıl olacağına karar verebiliyor.
Bir de bu ikisinin iyi yanlarını aldığını iddia eden sosyalizm var profesöre göre “Sosyalist sistem ise bu ikisinin karışımı” hükümetin bu sorulara yardımcı olmak için sistemi yönettiğini ve özel mülkiyet ve sağlık hizmetlerine de bu sayede yer açıldığını söylüyor. Günümüzde Kuzey Kore’yi bir kenara bırakırsak salt komünizmin uygulandığı bir ülke yok. Aslında zannedilenin aksine salt kapitalizmin uygulandığı bir ülke de yok. Günümüzde uygulanan ekonomik sistemlerin hemen hepsi eklektik özellikler taşıyor. Bugün ABD bile tamamıyla kapitalist bir ülke değil. Bugüne kadarki yönetimlerde alınan kararlarda sosyalist bakış açılarını kullananların da olduğu görülüyor.
Kapitalizm ve komünizm arasındaki farkı biraz daha belirgin hale getirmek için birkaç kıyaslama yapabiliriz.

• Komünizm alırken bekletir Kapitalizm öderken bekletir.
• Kapitalizmde açlıktan ölenler vardır komünizmde yorgunluktan ölenler.
• Kapitalizm Adam Smith’in “ rekabet durumunda kişisel hırslar ortak çıkara hizmet eder” teorisi üzerine kuruludur.
• Komünizm John Nash’in “en iyi sonucu almak için herkesin kendisi ve beraberindekiler için en iyisini yapmalıdır” teorisi üzerine kuruludur.

Evet biliyorum bazılarınızın aklına Akıl Oyunları’ndaki o efsane sahne geldi.

• Kapitalizm sürekli yeni ihtiyaçların olduğunu söyler komünizm ise ihtiyaçlarının sınırlı olduğunu ve bunları mümkün mertebe ertelemeni ister.
• Kimilerine göre komünizm boşa romantizmdir kapitalizm ise akıntıya kürek çekmek yani tek fark birinin lacivert olması.
• Günümüzde ve geçmişte komünizmin tam olarak uygulanabildiği bir ülke yok iken kapitalizm birçok ülkede uygulanmaktadır.
• Son noktada herkes parası kadar kapitalisttir.